Από 15^ης έως και 17^ης Νοεμβρίου 2016 συνήλθε η Αγία και Ιερά Σύνοδος του παλαιφάτου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής υπό την προεδρία της Α.Θ.Μ. του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β΄στην Πατριαρχική Καθέδρα.

Το πρωί της 15^ης Νοεμβρίου τελέσθηκε Θεία Λειτουργία στο Συνοδικό Παρεκκλήσιο των Αγίων Θεοδώρων. Αμέσως μετά έλαβε χώρα η πρώτη συνεδρίαση υπό την Προεδρία της Αυτού Θειοτάτης Μακαριότητος του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β΄, ο οποίος παρουσίασε στο Ιερό Σώμα απολογισμό των πεπραγμένων του κατά την χρονική περίοδο 2015-2016.

Κατά την απογευματινή αυτή συνεδρία άρχισε η αποτίμηση των εργασιών της εν Κρήτη Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Ιούνιος 2016).

Την 16η Νοεμβρίου έλαβαν χώρα οι εισηγήσεις του Σεβ. Μητροπολίτη Νιγηρίας κ.Αλεξάνδρου ο οποίος ανέπτυξε το θέμα της νηστείας εντός της αφρικανικής πραγματικότητος, καθώς και του Σεβ. Μητροπολίτη Καμερούν κ. Γρηγορίου, ο οποίος ωμίλησε περί του θεσμού των Διακονισσών στον ιεραποστολικό χώρο.

Ως προς το θέμα της νηστείας οι αποφάσεις της Συνόδου θα ανακοινωθούν συντόμως προς τον κλήρο και τον λαό της πνευματικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου διά Πατριαρχικών Εγκυκλίων. Αναφορικά με το θέμα του θεσμού των Διακονισσών απεφασίσθη η αναβίωση αυτού και ωρίσθη τριμελής εξ Αρχιερέων επιτροπή προς ενδελεχή εξέταση του θέματος.

Κατά την απογευματινή συνεδρία, ο Σεβ.Μητροπολίτης Νιγηρίας κ.Αλέξανδρος εισηγήθη την θεματολογία της Ιεράς Συνόδου της Αλεξανδρινής Εκκλησίας για τα επόμενα τρία έτη εν σχέσει με τις κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες που επικρατούν στην αφρικανική ήπειρο και τις εξ αυτών απορρέουσες ποιμαντικές ανάγκες, ως και την αναθεώρηση των Πατριαρχικών εν Συνόδω Κανονισμών λειτουργίας του Θρόνου.

Την 17^η Νοεμβρίου η Ιερὰ Σύνοδος προέβη σε εκλογές αρχιερέων. Αρχικώς συνετάχθη και ανεγνώσθη ο Πατριαρχικὸς Τόμος ιδρύσεως της Ιεράς Επισκοπής Αρούσας και Κεντρικής Τανζανίας. Επακολούθησε η πλήρωση των χηρευουσών Μητροπόλεων Καρθαγένης καὶ Μποτσουάνας, της νεοσύστατης Ιεράς Επισκοπής Αρούσας και Κεντρικής Τανζανίας, καθὼς και η εκλογή Βοηθού Επισκόπου της Α.Θ.Μ. υπό τον τίτλο της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Βαβυλώνος.

Νέος Μητροπολίτης Καρθαγένης εξελέγη ο Θεοφ. Επίσκοπος Ναυκράτιδος κ. Μελέτιος, νέος Μητροπολίτης Μποτσουάνας εξελέγη στην ανυψωθείσα σε Μητρόπολη Ιερά Επισκοπή Μποτσουάνας ο Σεβ. Μητροπολίτης Νειλουπόλεως κ. Γεννάδιος, νέος Επίσκοπος Αρούσας και Κεντρικής Τανζανίας εξελέγη ο Πανοσιολ. Αρχιμ. Αγαθόνικος Νικολαΐδης, Διευθυντής του Ιδιαιτέρου Γραφείου της Α.Θ.Μ. και Βοηθός Επίσκοπος Βαβυλώνος εξελέγη ο Πανοσιολ. Αρχιμ. Θεόδωρος Δριδάκης, ο οποίος θα είναι και ο νέος Πατριαρχικός Επίτροπος Καΐρου ενώ στις τάξεις των εφησυχαζόντων Αρχιερέων του Θρόνου κατετάχθη ο μέχρι τούδε Επίσκοπος Μποτσουάνας κ. Βασίλειος υπό τον τίτλο Αρσινόης.

Οι εργασίες της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας επερατώθησαν το απόγευμα διά των Μεγάλων Μηνυμάτων.

 «Aποτίμησις της εν Κρήτῃ Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, υπὸ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας».

Η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας υπὸ την Προεδρία της Α.Θ.Μ. του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β΄ και κατόπιν διεξοδικής συζητήσεως ανακοινώνει τα εξής:

Δοξολογίαν και αίνον εκφράζουμε προς τον εν Τριάδι Θεόν, ο Οποίος μας αξίωσε να συμμετάσχουμε στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας κατά τον παρελθόντα Ιούνιο. Η Σύνοδος απετέλεσε την επισφράγιση μιας μακράς πορείας πολλών δεκαετιών, εν μέσῳ εντόνων θεολογικών διαβουλεύσεων, συμφωνιών και διαφωνιών. Υπήρξε το όραμα πεφωτισμένων και χαρισματούχων προκατόχων ημών οι οποίοι ευχήθησαν να ειδούν την ημέραν τής συγκλήσεως της, αλλά δεν ευτύχησαν. Εκφράζουμε τη βαθειά ευγνωμοσύνη μας προς αυτούς και προσευχόμεθα υπέρ αναπαύσεως των ψυχών τους.

1. Η Σύνοδος της Κρήτης απετέλεσε εξόχως σημαντικό γεγονός για την πορεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας καθώς έδωσε μαρτυρία ενότητος, μαρτυρία  ευθύνης και αγωνίας για τον σύγχρονο κόσμο. Ηταν, είναι και θα παραμείνει ως ένα μεγάλο θαύμα «συναντήσεως καί συνυπάρξεως επί το αυτό» των Ορθοδόξων Εκκλησιών και πιστεύουμε ότι η νέα αυτή εμπειρία θα αποκωδικοποιηθεί σταδιακά και θα αποδώσει νέους καρπούς στόν Ορθόδοξο χώρο. Μακάριοι όσοι γευθούν αυτούς τους καρπούς!
    
2. Επιβεβαίωσε ότι η συνοδικότητα αποτελεί  την κατ’ εξοχήν έκφραση  της εκκλησιολογικής αυτοσυνειδησίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας και ταυτόχρονα αποτελεί μία δυναμική απάντηση στους διαπρύσιους κήρυκες της εσωστρέφειας, της αποκλειστικότητας, του εθνοφυλετισμού και του φονταμενταλισμού. Πιστεύουμε ότι στο εγγύς μέλλον, στις Συνόδους οι οποίες συν Θεώ θα ακολουθήσουν, θα ξεπερασθούν οι όποιες ατέλειες και αδυναμίες τούτης της Συνόδου.
    
3. Ευχαριστούμε από καρδιάς τον Παναγιώτατο Πρόεδρο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, τους Μακαριωτάτους Προκαθημένους και όλους όσοι εργάστηκαν άοκνα για την πραγμάτωση της Συνόδου εν μέσῳ πολλών αντιξοοτήτων και προκλήσεων.
    
4. Θεωρούμε ως ιδιατέρως σημαντική τη συνοδική κατοχύρωση της εκκλησιαστικής οικονομίας εν μέσῳ ποικίλων ακραίων και συντηρητικών θέσεων, καθώς δίδεται η δυνατότητα στις κατά τόπους Εκκλησίες να ασκήσουν την ποιμαντική τους σε πραγματικό χρόνο και στους συγκεκριμμένους τόπους και συνθήκες. Με λύπη όμως διαπιστώσαμε, παρά τις προφητικές φωνές οι οποίες ακούσθηκαν εντός της Συνόδου και αυτές των προσυνοδικών διασκέψεων, ατολμία και διστακτικότητα να εννοηθούν «παρεκκλίσεις» από παλαιότερες ρυθμίσεις της ζωής της Εκκλησίας και του ποιμνίου ως ακρίβεια και όχι ως οικονομία, καίτοι τούτο θα ήταν η πραγματική κατάφαση του μυστηρίου της Σαρκώσεως του Χριστού στο σήμερα, δηλαδή η ζωντανή και σώζουσα Αποκάλυψη Θεού. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις σε θέματα ζωής της Εκκλησίας γιά εμάς δεν αποτελούν αποκλίσεις από την Ορθόδοξη αλήθεια αλλά προσαρμογή στην Αφρικανική πραγματικότητα.
    
5. Η Εκκλησία της Αφρικής θα συνεχίσει να συμμετέχει ενεργά σε όλους τους επισήμους διαχριστιανικούς και διαθρησκειακούς διαλόγους, παρά τις όποιες δυσκολίες και προβλήματα τα οποία κατά καιρούς αναφύονται. Εκτός της συμμετοχής μας στο ΠΣΕ, αναβαθμίζουμε την παρουσία και δράση μας στο Παναφρικανικό Συμβούλιο των Εκκλησιῶν. Οφείλουμε με ταπείνωση κάθε στιγμή να καταθέτουμε την μαρτυρία της Ορθοδόξου Πίστεως, την πληρότητα της Θείας αποκαλύψεως την οποία η Εκκλησία μας διαφυλάττει. Πορευόμενοι στα ίχνη του Ιησού, οφείλουμε να γινόμεθα όργανα καταλλαγής και να καλλιεργούμε την ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων, σεβόμενοι και προασπιζόμενοι τήν ἐθνική, φυλετική καί θρησκευτική τους διαφορετικότητα. Από κοινού μετά των άλλων Εκκλησιών και θρησκευμάτων καλούμεθα να εργασθούμε για την καταπολέμηση κάθε συστημικής αδικίας και του δαιμονικού, με όποια μορφή και αν εμφανίζεται και ακυρώνει τη ζωή του βαρέως τραυματισμένου και  αιμορραγούντος ποιμνίου μας.
    
6. Διαισθανόμεθα ότι ως Εκκλησία ζωντανή και δυναμική, αναδυόμενη  μέσα από τα σπλάχνα ενός αναπτυσσόμενου και πολύπαθου κόσμου, έχουμε καθήκον με τόλμη και προφητικό όραμα να διαμορφώσουμε μέσα στους κόλπους μας, τους όρους για την πρόσληψη και μεταμόρφωση του κόσμου μας, να καταθέσουμε πρόταση ελπίδας, ζωής στην πληρότητά της για όλους τους ανθρώπους και αναστάσιμης χαράς. Ζητούμε τις θερμές προσευχές του Σώματος της Εκκλησίας μας, κλήρου και λαού,  ώστε με την συνεργασία όλων να αξιοποιήσουμε τη δυναμική της Μεγάλης Συνόδου και να απελευθερώσουμε τις δυνάμεις εκείνες οι οποίες θα αναδείξουν την Εκκλησία της Αφρικής ως μια προφητική παρουσία, φοβούμενη τον Κύριο της και ανοιχτή στην πάντοτε εκπλήσσουσα δράση του Παναγίου Πνεύματος».